یکی از قواعد و قوانین شیرینی که در فقه مقتدر و پیشتازمون داریم، اسمش هست "حرمت إعانه بر إثم".
إعانه به معنای کمک کردن و یاری دادن هست. إثم هم به معنای گناه و هر آنچه غیر رضای الهی خواهد بود.
پس عنوان قاعده می شود: "کمک کردن به محقق شدن هرچه که گناه محسوب میشود، حرام است."
در یک کلام. اعانه بر اثم = کمک به گناه = حرام.
این گام اول. 
اما حالا بحث اصلی پیرامون این قاعده ی مهم فقهی، زمانی زیباتر و عمیق تر میشه که با فایده ی این قاعده درگیر بشیم.
سعی میکنم با چند تا مثال، بحث رو جلو ببریم.
مثلا ظلم کردن، مصداق گناه و حرام خداست. حالا اگر من، ببینم ظالمی داره از یک بچه یتیم یا یک زن تنها، حقی رو می دزده (چه حداقلی باشه مثل جا زدن توی صف نون و چه حداکثری باشه در حد تجاوز به حریم یا عفت) در این صورت وظیفه شرعی دارم برای احقاق اون حق قیام کنم. وگرنه سکوت من، در حکم کمک به ظلم اون ظالم و تایید گناه و جنایتش خواهد بود.
درست مثل سکوت صرف و تماشاگونه ی مردم مدینه پشت درب خانه امیرالمومنین و ماجرای سوختن درب خانه.
یا مثلا، تماشای تصاویر غیر اخلاقی مصداق گناه و حرام خداست. حالا اگر من، وسایلی مثل لب تاب، هارد، فلش، گوشی یا حتی خونه و مکان استراحتم رو در اختیار دوستانی از خودم بذارم که میدونم این ابزارها در اون خونه صرف تولید و ترویج برنامه ها و فیلم های مستهجن میشه، این عمل من در حکم کمک به گسترش اون تصاویر و تایید عمل خلاف عفت اون ها خواهد بود.
درست مثل تامین مادی و معنوی باند شبکه های غیر اخلاقی توسط بالاشهرنشینان پایتخت.
یا مثلا، کمک به اقتصاد کشورهای خونخوار و جنایتکار مصداق گناه و حرام خداست. - وقتی حاکم شرع، رهبرمون میگه اگر جنس داخلی هست خرید کالای مشابه خارجی اش ممنوعه؛ - این یعنی چی؟! یعنی تایید اون چه که به اقتصاد کشور های ضد اسلامی کمک میکنه، حرامه دیگه! حتی همین خرید ساده ی مبل خارجی من در شرایطی که مشابه شیک داخلی اون مبل در بازار کشورم هست، مصداق اعانه بر اثم هست و حرام!
یا مثلا، گمراه کردن بشر، مصداق گناه و حرام خداست. فرضا من شغل خرید و فروش چوب دارم. فردی میخواد از چوب های من برای تراشیدن بت استفاده کنه! اگر من به "قصد" اینکه اون فرد، این چوب ها رو تبدیل به بت کنه، اونا رو بهش بفروشم، کمک به گمراهی بشر از مسیر عبودیت و هدایت کردم و عمل حرام مرتکب شدم. چرا که باعث کمک به گمراهی کسانی شدم که پس از تراشیدن بت، اون رو پرستش خواهند کرد.
تا اینجا روشنه؟! بریم مرحله ی بعد؟!
اما حالا من دارم میرم سفر خارج از کشور مثلا به فرانسه. خب قطعا از بین هزینه هایی که من توی این کشور برای امرار معاش خودم دارم، چیزی هم به دولت شون می ماسه! مثلا مالیاتی که از هتل اقامت یا بلیت های پرواز من به دولت شون پرداخت میشه. پس من دارم با این پول، باعث تقویت این کشور میشم. کشوری که سیاست های خارجی ضد انسانی داره (مثلا همجنسگرایی رو قانونی کرده)! پس عمل من باید حرام باشه دیگه. اما اینطور نیست! 
یا مثلا دارم میرم از شرکت پپسی یا کوکاکولا، که زمزمه ی اسرائیلی بودن اون ها وجود داره، نوشابه بخرم! با خودم میگم این ها برند اسرائیلیه و خرید من موجب تقویت اقتصاد کشور اسرائیل هست! پس خرید این نوشابه مساویه با کمک به اقتصاد کشور متجاوز اسرائیل! پس من دارم با پولم، این رژیم غاصب رو تایید میکنم! اما اصلا اینطور نیست!
چرا؟
میگم براتون.
چون طبق بیان شیوای نابغه ی فقاهت جهان تشیع، مرحوم شیخ انصاری رحمت الله علیه،
إعانه بر إثم در کنار «فعل» با مفهوم "قصد" شناخته می شود.
یعنی چی؟
یعنی اینکه تنها درصورتی عمل من حرام خواهد بود که من "قصد" و نیت کنم که در هدف گناه یا حرامی شرکت کنم. یا مطمئنا بدانم که با کمک عمل من، فلان فعل حرام ثمر خواهد داد. اما اگر بدون قصد و ناخواسته در وقوع حرامی شریک شدم، گناهی متوجه من نخواهد بود.
مثلا من انگور فروش هستم! نمیدونم آقای الف که برای خرید انگور اومده، میخواد به چه نیتی ازم انگور بخره! برای استفاده از میوه ی انگور یا تبدیل اون به شراب!؟ اینجا من حق تجسس توی زندگی آقای الف رو که ندارم! از طرفی هم نیت من از فروش انگورهام این نیست که آقای الف حتما باهاش شراب درست کنه! بلکه من دارم کار هرروزم رو میکنم و ممکنه حالا یکی پیدا بشه که برای هدف حرامی، انگور بخره! پس دیگه تکلیفی در ازای فروش انگورم روی دوش من نیست.
اما توی همین مثال فروش انگور، در صورتیکه من بدونم آقای الف اینکاره است! یعنی کارش همینه که انگور بخره و شراب درست کنه و به مردم شراب بفروشه، اگر نیت من کمک به هدف آقای الف باشه، فروختن اون انگور میشه کمک به گناه و حرام.
یا توی مثال سفر من به فرانسه. قطعا من قصد اینکه اقتصاد کشور فاسدی مثل فرانسه رو تقویت یا با حضورم سیاست های جهانی اون ها رو تایید کنم که ندارم که! بلکه یا برای معالجه و درمان رفتم یا برای همایش یا حتی دیدن مناظر طبیعی اون کشور. پس، چون "قصد" من دخالتی در اون هدف گناه نداره، سفر من حرام نیست و هیچ اشکالی بر اون مترتب نیست.
یا در مثال خرید و فروش چوب برای تراشیدن بت، اگر اون فرد خریدار، مشهور به این عمل بت تراشی باشه و من هم بخوام با این خرید، اون فرد رو در این کاسبی حرام کمک کرده باشم (چه بیان کنم چه فقط توی دلم نیت کنم)، در این صورت فروش چوب ها میشه اعانه بر اثم و حرام.
یا توی همین مثال نوشابه پپسی، من دارم جنسی رو میخرم که اولا شرکت ایرانی با کارگران ایرانی اون رو به تولید می رسونند. بعد هم برفرض که عایداتی برای کشور اسرائیل داشته باشه، من که نمیدونم و مطمئن نیستم که خرید من ممکنه مستقیم یا غیر مستقیم به دست اون ها سودی برسونه. اما درباره ی خودم میدونم که "قصد" هیچ کمک مادی و معنوی به اون ها تحت هیچ حالت ندارم. پس خرید من نه حرامه و نه کمکی به ظلم جهانی میکنه.
یا در مثال فلش و لب تاب، اگر من خبر ندارم دوستم برای چه کاری لب تابم رو لازم داره و بعدها متوجه بشم که نیازش برای بارگذاری تصاویر غیر اخلاقی بوده، چون نیت و قصدی برای شریک بودن در عمل گناه اون نداشتم، مرتکب گناهی نشدم. طبعا اگر به نیت راه انداختن کار دوستم توی گسترش اون کارهای زشت باهاش همکاری کردم، عقوبت دنیایی و اخروی اون عمل، گریبان گیر من هم خواهد بود.
--------------------------------------------
* خلاصه ای ساده بود از کتاب المکاسب، بحث "احکام بیع الخشب و العنب".
** ان شاءالله برداشت هایی از پیوند مباحث فقهی و مسائل اجتماعی را در فقه نوشت های کریمانه، بروز خواهم کرد.
*** عشق نوشت: عشق، سیبی است که دوران تکامل دارد / اتفاقی است که وقتش برسد، می افتد!
